Berlijn: nu nog bezienswaardiger!

(oorspronkelijk verschenen op volkskrantreizen op 03.01.2010)

Het is de bedoeling van deze verhaaltjes u over bezienswaardigheden en evenementen in Berlijn te informeren die niet ook al in uw reisgids zijn te vinden. Normaal gesproken zou ik daarom niet zo snel iets over het beroemde Museumsinsel schrijven: dit is immers één van de must see van Berlijn en komt in iedere zich zelf respecterende reisgids uitgebreid aan bod.

Er is echter een goede reden ditmaal een uitzondering te maken. Het Museumsinsel bestaat, zoals u wellicht weet, uit vijf grote musea: Pergamonmuseum, Bodde Museum, Alte Nationalgalerie, Altes Museum en Neues Museum. En over dit laatste museum wil ik het vandaag even hebben.

De naam suggereert dat het om een nieuw gebouw zou gaan, maar dat klopt niet helemaal. Gebouwd werd het in de jaren 1843-1855 toen het oude, rond 1825 ontstane museum (Altes Museum) niet meer voldoende plaats bood voor het daar aanvankelijk ondergebrachte Egyptische museum (Ägyptisches Museum).

Het Neue Museum werd tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd en de collectie werd op diverse plaatsen in veiligheid gebracht. Na de oorlog werd een deel in het al genoemde Bode-Museum in Oost-Berlijn tentoongesteld, een ander gedeelte in een museum tegenover Schloss Charlottenburg in West-Berlijn, dat, om de verwarring compleet te maken, óók Ägyptisches Museum was geheten.

Het Neue Museum zelf zou zo’n 70 jaar gesloten blijven. De DDR liet het gebouw voor wat het was en pas in de negentiger jaren kwamen er plannen voor de wederopbouw. Dit resulteerde uiteindelijk in de heropening op 17 oktober 2009. Geen wonder dat de belangstelling erg groot is en dat er op lange wachttijden bij de ingang gerekend moet worden. Men heeft hiervoor echter een handig systeem bedacht: u kunt van te voren een zg. slot kopen zodat u precies weet wanneer u, zonder al te lang te hoeven wachten, het museum in kunt. Nadere informatie is te vinden op deze website.

Het ontwerp van de Britse architect David Chipperfield is trouwens niet onomstreden. Het was zijn bedoeling datgene wat van het oorspronkelijke museum nog was overgebleven te integreren in het nieuwe gebouw. Ik als leek vind dat hem dat wonderwel is gelukt, maar de meningen van de experts zijn nogal contraire. Wie hierover meer wil weten: hier vindt u een interessante discussie.

Voor anderen wederom is het pronkstuk van het museum een steen des aanstoots: de buste van Nofretete. Niet op zich natuurlijk , maar wel vanwege het feit dat deze buste zich in Berlijn en niet in Egypte bevindt. Toevallig stond er in de Spiegel van deze week een interview met een hoge Egyptische cultuurrepresentant, die er van uit gaat dat het stuk destijds (bijna 100 jaar geleden) Duitsland is binnengesmokkeld en aan Egypte dient te worden teruggegeven. Hoe dan ook, Berlijn heeft er met het museum weer een attractie van de eerste orde bij.

Het Museuminsel ligt in het hartje van Berlijn en is dus makkelijk te bereiken. Per S-Bahn of U-Bahn rijdt u naar Station Friedrichstrasse en loopt van daar via de Georgenstrasse en rechtsaf door de Kupfergraben naar het Neue Museum. In de Georgenstrasse is nog altijd de Berliner Antiquitätenmarkt gevestigd, een bonte verzameling van winkeltjes vol met oude spullen die in de zogenoemde S-Bahnbogen zijn te vinden. Speciaal aan te raden is Bärenstark, waar u een verbazingwekkende collectie teddyberen aantreft. De markt heeft een eigen website. De oude Kneipe op nummer 102 is er jammer genoeg niet meer, maar Nolle is wat mij betreft een goede vervanger. Hier vindt u ook nog een prima TexMex, een bekende Italiaan (12 Apostel) en niet te vergeten de Deponie, met bescheiden prijzen, ’s zondags een jazzbrunch en een aardige website.

Als u de Georgenstrasse uitloopt ziet u aan uw linkerkant (nabij de hoek met de Planckstrasse) een modern gebouw, het Jacob-und Wilhelm-Grimmzentrum. Wij kennen de gebroeders Grimm natuurlijk vooral van de sprookjes, maar het waren in de eerste plaats (taal-)wetenschappers. Deze nieuwe bibliotheek van de Humboldt Universität werd nog maar kort geleden in gebruik genomen (oktober 2009) en biedt op 20.000 m² plaats aan ca. 2 miljoen boeken. Het bijzondere zijn echter de zogenoemde leesterrassen, die vrij toegankelijk zijn en nogal futuristisch aandoen. Daarnaast vindt u hier computerterminals, een mediatheek, een tijdschriftenzaal en een kinderopvang. Zeker een bezoekje waard (op werkdagen van 8-24, in het weekend van 10-18 uur). De Humboldt Universität viert dit jaar trouwens haar 200-jarig bestaan, daarover een volgende keer meer.

Nog een historisch gebouw dat na lange, lange tijd zijn poorten weer heeft geopend is het Schloss Schönhausen in de wijk Pankow dat sinds 19 december 2009 weer voor het publiek toegankelijk is. Ik had hierover een tijdje geleden al enige informatie gegeven, maar toen stond het nog in de steigers.

Dit uit de 18e eeuw stammende kasteel werd internationaal vooral bekend door de rol die het ten tijde van de DDR speelde. Wilhelm Pieck, de eerste (en enige) president van de DDR, had hier zijn werkkamer die nog in de oorspronkelijke staat is te zien. Niet slecht, wat zeker ook te maken heeft met het feit dat Pieck van huis uit meubelmaker was.

Er was de DDR vooral in de zestiger en zeventiger jaren veel aan gelegen als onafhankelijke staat te worden erkend. Speciaal onder Erich Honecker werden kosten noch moeite gespaard om dit doel te bereiken (wat in 1974 dan ook grotendeels is gelukt). Er werd onder andere een geschikt en stijlvol verblijf voor buitenlandse staatsgasten gezocht en met het Schloss Schönhausen gevonden. Hier hebben vele illustere personen gelogeerd, o.a. Michael Gorbatsjov, Fidel Castro, Jassir Arafat en Indira Gandhi, de allerlaatste officiële staatsgast was in 1991 (toen dus al van de Bondsrepubliek) overigens Koningin Beatrix. U kunt hier haar slaapkamer en de in een vrolijk paars gehouden badkamer bewonderen….

Overigens werden in het Schloss Schönhausen in 1990 de zogenoemde 2+4 onderhandelingen gevoerd, die een definitief einde aan de koude oorlog en het herenigde Duitsland tot een soevereine staat maakten. Met de 2 worden de DDR en de Bondsrepubliek bedoeld, de 4 zijn de geallieerde machten USA, Sovjet-Unie, Groot-Brittannië en Frankrijk.

De kleine expositie over het kasteel ten tijde van de DDR is wat mij betreft een echte aanrader. Meer informatie is hier te vinden.

Een tentoonstelling van een heel andere categorie zijn de Buddy Bears. Zoals u misschien weet is de beer het symbool van Berlijn en dit bracht het ondernemersechtpaar Herlitz (een bekend merk voor kantoorartikelen) een aantal jaren geleden op het idee met dit symbool iets te doen. Geïnspireerd door soortgelijke acties in het buitenland kwamen er uiteindelijk in 2001 ruim 250 beren uit de bus, gemaakt van glanzende kunststof, zo’n twee meter hoog en bont beschilderd. Deze beren waren te koop of konden worden gesponsord: de opbrengst ging aan goede doelen.

Daarna werd de horizon verlegd: de United Buddy Bears ontstonden. Ook hier ging het in de eerste plaats om charity maar daarnaast wordt met deze internationale versie tot meer tolerantie en begrip voor elkaar opgeroepen. Uit vrijwel elk land dat lid is van de Verenigde Naties heeft een kunstenaar een Buddy Bear beschilderd – met motieven uit zijn of haar land. Zo ontstond een bonte stoet van beren met allemaal een verschillende kleur en afkomst – maar wel allemaal beren. En dat is dan ook de gedachte achter dit project.

Het succes is onverwacht groot: in totaal zijn er al zo’n anderhalf miljoen euro met de verkoop of met de sponsoring opgehaald. Nog verbazingwekkender is wellicht het feit dat de 140 beren inmiddels de hele wereld zijn doorgetrokken: ze waren onder andere al te zien in Wenen, Jeruzalem, Cairo, Seoel, Buenos Aires en Sydney. In totaal hebben ruim 20 miljoen mensen met deze berenparade kennis gemaakt. U kunt dit bij uw komende bezoek aan Berlijn nog tot 14 april a.s. ook doen. Te vinden zijn de dieren op het Hauptbahnhof, bij de overgang naar de nieuwe U-Bahn lijn 55 (waarover ik hier al eens wat heb geschreven). Er is een uitgebreide website, waar u alle Buddy Bears alvast kunt bekijken. Wellicht klinkt dit allemaal enigszins naïef, maar u zult zien – het heeft wel wat…

Amusement van weer een heel andere soort biedt de Berlijnse band Element of (genoemd naar een film van de Deense regisseur Lars van Trier), die alweer zo’n 25 jaar bestaat. De drijvende kracht van de groep is Sven Regener, volgens velen een nogal geniaal iemand en dat vind ik ook. Hij schrijft vrijwel alle teksten, zingt en speelt gitaar, piano en trompet. Het is moeilijk de stijl van Element of Crime te beschrijven, omdat deze niet of nauwelijks in een hokje past. De muziek is vaak vrolijk, soms melancholiek en de teksten zijn altijd iets bijzonders. Sarcastisch, spottend en met een enorme virtuositeit in de omgang met de Duitse taal. Het is vaak zo dat hoe vrolijker de muziek is hoe bijtender de tekst – zodat het lachen je eigenlijk weer vergaat.

Behalve musicus is Sven Regener ook schrijver: voor veel furore zorgde zijn boek Herr Lehmann dat in het Berlijnse Kreuzberg van eind jaren tachtig speelt (dus vlak vóór de val van de muur toen West-Berlijn in Kreuzberg ophield) en uitermate amusant is. Het boek werd een aantal jaren geleden met veel succes verfilmd: voor het tamelijk onwaarschijnlijke geval dat deze film op een mooie dag opeens bij u in de bioscoop draait: heen gaan!

Berlijn

Binnenkort is er eindelijk weer eens een optreden van de band in Berlijn, ditmaal in de Arena in de wijk Treptow. Het concert vindt plaats op 7 februari 2010 en begint om 19.00 uur. Naar de Arena komt u het eenvoudigst met de S-Bahn vanaf Alexanderplatz (lijn 9 richting Schönefeld, uitstappen bij station Alt-Treptow) of met de ringlijn. Vanaf het station bent u via de Puschkinstrasse binnen enkele minuten in de Arena in de Eichenstrasse. Tickets zijn onder andere hier te verkrijgen. Mocht u alvast een voorproefje willen nemen: op YouTube zijn natuurlijk diverse clips te vinden. Aanraders zijn wat mij betreft Immer da wo du bist bin ich nie, Finger weg von meiner Paranoia, Straßenbahn des Todes en eigenlijk alle andere ook…

Tot slot nog een tip voor mensen die denken dat Berlijn een grote stad is: tussen 15 en 24 januari klopt dat niet! Dan is het namelijk weer tijd voor de Grüne Woche, de grootste beurs ter wereld voor land- en tuinbouwproducten en daarnaast visserijproducten. Maar ook alles waar alcohol in zit wordt hier op grote schaal gepresenteerd. Berlijn is in die tijd zogezegd één groot dorp. Met de nadruk op gróót, want er worden in die 10 dagen ruim 400.000 bezoekers verwacht. Ik ben er één keer geweest en kwam gebroken weer naar buiten. Mocht u dat alles niet afschrikken: de beurs wordt gehouden in de Messe Berlin. Het snelst komt u er met de S-Bahn richting westen (lijnen S3 of S75, uitstappen Messe Süd). Hier vindt u alle informatie over de Grüne Woche van dit jaar.

Tussen die 400.000 bezoekers zitten gegarandeerd ook vele landgenoten. Ik ken weliswaar de statistieken niet, maar ik heb sterk het gevoel dat Berlijn als reisdoel steeds geliefder wordt in Nederland. En dat is wat mij betreft natuurlijk volkomen terecht!

vorig verhaal:

Berlijn: herfsttips

volgend verhaal:

Berlijn: wachten op de lente

4 gedachten over “Berlijn: nu nog bezienswaardiger!”

  1. Je hebt weer een interessante reeks tips onder elkaar gezet. Mijn complimenten! Dat Neues Museum van Chipperfield kende ik trouwens nog niet. De foto’s zien er mooi uit in elk geval. En tja, die kritiek… Dit soort restauraties leveren altijd veel protest op. Een exacte kopie van het verleden wordt opgevat als geschiedvervalsing – alsof het bombardement nooit geweest is – en een relatie tussen oud en nieuw wordt doorgaans opgevat als zijnde niet in de geest van de architect. En uiteraard komen daar dan ook weer de Dom van Keulen en de Dresdener Frauenkirche als vergelijkingsmateriaal bij. Aangezien dat de bekendste van de vele beladen voorbeelden van restaurerend Duitsland zijn is het wel duidelijk dat onze buren nog lang nadiscussiëren. Bedankt voor de link trouwens. Helaas is mijn Duits redelijk zwakjes, maar ik kon helaas geen uitgebreide discussie in het Engels vinden.

    Beantwoorden
  2. Wat zou u denken van een bezoek aan de twee joodse begraafplaatsen? Twee plaatsen met een fantastische indruk van de Duitse emancipatie van de Joden voor de oorlog.

    Beantwoorden
  3. Het Neues Museum in Berlijn is fantastisch. De week voor Kerst was er geen rij bij binnenkomst en ook binnen was het erg rustig. Nefretete en andere topstukken zijn prachtig geëxposeerd. Op zich kan ik me voorstellen dat alle "koloniale" kunst wordt teruggegeven aan het oorspronkelijke land. Het wordt dan wel kaal in vele Europese musea. Afgelopen jaar was ik in het belangrijkste archeologische museum van CaÏro. Het grootste deel van de kollektie aldaar was opgesteld als ware het artikelen van een Gamma bouwmarkt en vaak onder het stof. Hoewel fotoflitsen verboden waren kon dit in Cairo moeiteloos gedaan worden bij kostbare mummies en oude kleurinscripties als je de suppoost zijn fooitje gaf. Dat was ook de enige reden van zijn aanwezigheid. In Berlijn stonden daarentegen direct 3 supposten naast je zodra ze een fototoestel zagen. Laat Nefretete e.a. nog maar een tijdje in Berlijn staan. Dat is beter voor de nabije toekomst van Egyptische topstukken.

    Beantwoorden

Plaats een reactie