De publicist Karl Scheffler (1869-1951) schreef ooit: Berlin ist eine Stadt, verdammt dazu, ewig zu werden, niemals zu sein en dat geldt vandaag de dag nog net zo. Hoewel het moeilijk aan te geven is waar dat nu precies aan ligt, heb je hier inderdaad vaak het gevoel dat er iets op komst is en dat de stad nog niet àf is. En voor velen is dat nou net de charme van Berlijn. Er gebeurt in ieder geval van alles in deze stad en met dit nieuwe blog ga ik de komende tijd proberen hierover wat te vertellen.
Het jaar 2011 is een bijzonder jaar voor Berlijn: naast de maandenlange festiviteiten rond de Kurfürstendamm wordt in augustus het feit herdacht dat de Berlijnse Muur 50 jaar geleden werd gebouwd. Bovendien zijn er in september deelstaatverkiezingen die spannender dan ooit beloven te worden. Aangezien Duitsland een federale staat is zijn deze verkiezingen niet echt met gemeenteraadsverkiezingen in Nederland te vergelijken: Berlijn is een deelstaat en niet een gemeente. De uitslag zal dan ook directe gevolgen voor de landspolitiek hebben.
En dan staan dit jaar en het komende vooral ook in het teken van het toekomstige vliegveld Berlin Brandenburg International dat de beide oudjes Tegel en Schönefeld zal aflossen. Medio 2012 zou het dan eindelijk zo ver moeten zijn. Ik kom hier in een volgend verhaaltje nog uitgebreid op terug.
Eerst maar even naar de Kurfürstendamm: zoals ik in mijn laatste stukje voor Volkskrantreizen al schreef, viert de bekendste boulevard van Berlijn dit jaar haar 125-jarig bestaan. Nog tot eind oktober wordt hieraan de nodige aandacht besteed: nadere informatie over het jubileum is hier te vinden. Interessant is de tentoonstelling die in tientallen vitrines op de Kurfürstendamm zelf (tussen Lehniner Platz en Gedächtniskirche) is te bekijken. Elke vitrine belicht steeds één aspect van de roemruchte geschiedenis van de boulevard.
Mocht u het Duits machtig zijn: in het tijdelijk opgetrokken paviljoen op de hoek met de Uhlandstrasse krijgt u niet allen een goed kopje koffie, maar voor 1 euro extra ook een uitgebreide beschrijving van de in totaal 125 vitrines.
De inmiddels over de hele wereld gereisde Berlijnse Buddy Bears mogen natuurlijk niet ontbreken. Ze zijn ter hoogte van de Knesebeckstrasse te vinden en daar nog tot 3 oktober te bewonderen. Hier alvast een klein voorproefje:
Hoogtepunten zijn verder de internationale Summer in the City van 5 t/m 14 augustus rond de Breitscheidtplatz, een megaprogramma op 3 en 4 september en als afsluiting het Festival of Lights dat van 12 t/m 23 oktober te bewonderen is. Mocht u binnenkort deze kant uit komen: deze festiviteiten vooral niet verzuimen – al wordt het gegarandeerd heel druk!
Zoals gezegd, Berlijn schijnt altijd in wording te zijn en natuurlijk is dat nergens zo goed te zien als in het centrum. De laatste twintig jaar is hier enorm veel veranderd: het vroegere stukje niemandsland Potsdamer Platz en vooral ook de beroemde Friedrichstraße zijn niet meer te herkennen. Op het ogenblik wordt voorts de laatste hand gelegd aan de reconstructie van de Alexanderplatz, en is men inmiddels ook aan het mammoetproject U-Bahn lijn 5 begonnen – maar het meest in het oog springend is de boulevard Unter den Linden, waar het visitekaartje van de DDR, het Palast der Republik, wegens asbestvervuiling enige jaren geleden compleet met de grond gelijk werd gemaakt.
Dit gebouw stond op de plek van het Berliner Stadtschloss, dat in de jaren vijftig werd opgeblazen. Nu het Palast der Republik is verdwenen, is het de bedoeling dat het Stadtschloss wordt herbouwd – waarover in de afgelopen jaren een verbitterde strijd tussen voor- en tegenstanders is gevoerd. Begin juli was dan financieel gezien de weg eindelijk vrij, maar dat betekent nog lang niet dat met de bouw snel wordt begonnen. Zoals het er nu naar uitziet wordt de eerste steen ergens in 2013 gelegd en zou het Schloss in 2018 in gebruik kunnen worden genomen – meer dan vijf jaar later dan oorspronkelijk gepland. De naam van het nieuwe gebouw (van buiten historisch en van binnen modern) wordt dan Humboldt Forum .
Om die tijd te overbruggen is er nu in allerijl een informatiekantoor opgetrokken, de zogenoemde Humboldt-Box. De meningen over dit tijdelijke maar erg opvallende gebouw liggen ook weer erg ver uit elkaar, maar het is een feit dat u hier veel informatie vindt over wat er in het echte hart van Berlijn de komende jaren staat te gebeuren, waarbij toekomstige gebruikers van het Humboldt Forum, zoals het Ethnologische Museum en de Humboldt-Universiteit, hier al acte de présence geven. Een aardig animatiefilmpje en een grote maquette op de eerste etage maken het toekomstige gezicht van de Schlossplatz aanschouwelijk:
Het restaurant op de vijfde etage is weliswaar enigszins kitschig ingericht, maar het fantastische uitzicht vanaf de beide terrassen over hartje Berlijn maakt dat weer meer dan goed.
Tot 15 augustus kost een toegangskaartje 2 euro (daarna 4 euro). Mijn tip: in ieder geval doen! Meer informatie over het nogal gecompliceerde verhaal van de wederopbouw van het Stadtschloss is op deze website te vinden.
Berlijn is een prima stad om in te wonen, maar het heeft één groot nadeel: er is in de verste verte geen zee en geen strand te bekennen. Vooral in de zomer is dat natuurlijk een smartelijk gemis, maar de Berlijners hebben er iets op gevonden. Het is weliswaar niet gelukt de zee naar de stad te halen, maar in de laatste jaren zijn er in het centrum wel overal bars en restaurants met kleine strandjes ontstaan. Zo wordt de wens van de schrijver Kurt Tucholsky toch noch bijna vervuld. Deze verzuchtte zo’n honderd jaar geleden al dat hij het liefst een bescheiden villa in het groen zou willen hebben, aan de voorkant met uitzicht op de Oostzee en aan de achterkant op de Friedrichstrasse.
De bekendste bars zijn zeker het Bundespressestrand vlakbij het centraal station (Hauptbahnhof) met een oppervlakte van zo’n 4.000 m² en de Strandbar Berlin Mitte in de Monbijoustrasse tussen Hackescher Markt en Oranienburger Strasse. Beide zijn buitengewoon populair en het is bij mooi weer niet altijd even eenvoudig een ligstoel te bemachtigen. Mijn favoriet is echter de Sage bar (met restaurant), die aan de andere kant van de Spree in de Köpenicker Strasse 18-20 is te vinden – daar, waar vroeger West-Berlijn eindigde.
Het snelst komt u hier vanaf het station Warschauer Strasse (U-Bahn en S-Bahn). U slaat linksaf, over de mooie Oberbaumbrücke en daarna rechtsaf in de Köpenicker Strasse. Bij de Oberbaumbrücke vinden overigens regelmatig nogal ludieke demonstraties tegen het geplande Mediaspree-project plaats. Ik had over dit project hier al eens het één en ander geschreven.
Na het bezoek aan de Sage bar kunt u bus 147 nemen, die u binnen het kwartier naar de Friedrichstrasse brengt. Het grote voordeel van deze plek is de enorme rust: je hebt hier onmiddellijk het gevoel met vakantie te zijn! Bovendien heeft u hier de East Side Gallery aan de overkant van de Spree in het vizier en kunt u zich met een beetje fantasie enigszins voorstellen hoe het hier ten tijde van de Muur was.
Ja, de Berlijnse Muur: ik heb het er uiteraard al diverse malen over gehad (o.a. hier), maar in dit gedenkjaar wil ik graag toch nog even wijzen op de lopende en nog komende herdenkingen. Een samenvatting van alle evenementen die bij de dramatische gebeurtenissen van 13 augustus 1961 en de gevolgen hiervan willen stilstaan, is op deze website te vinden. Voor de hand liggend is natuurlijk een bezoek aan de Gedenkstätte in de Bernauer Strasse waarover ik hier al eens wat heb verteld, maar het is zeker ook interessant eens de historische foto’s van de Muur te bekijken, die momenteel overal in het centrum zijn te vinden.
Het bekende Mauermuseum nabij het vroegere Checkpoint Charlie staat overigens nog steeds in de top 10 van de meestbezochte musea in Berlijn – opvallend genoeg nog vóór het respectabele Deutsche Historische Museum. Hier is nog t/m 3 oktober (de dag van de Duitse eenheid) de tentoonstelling Über Leben te zien, waarin twee fotografen het leven in Oost-Europa portretteren.
Thomas Hoepker beschrijft het leven in de DDR vóór en tijdens de Wende in foto’s die vaak een glimlach ontlokken. Daniel Biskup daarentegen houdt zich bezig met het Oost-Europa van de jaren negentig en zijn foto’s uit Servië, Kroatië, Kosovo en andere crisisgebieden uit die tijd maken niet altijd even vrolijk. De naam van de tentoonstelling kan trouwens op twee manieren worden opgevat: een expositie over het leven, maar ook het overleven…
Wie zich voor de geschiedenis van de Muur interesseert zij bovendien deze website van harte aanbevolen: uiterst precies en gedetailleerd wordt hier de tijd van 1961-1990 belicht. Naast een kroniek van de gebeurtenissen van drie decennia zijn hier enorm veel documenten, foto’s en videoclips uit die tijd te vinden. Heel spannend, maar wellicht net iets te gründlich.
Een paar culturele tips mogen zoals altijd natuurlijk ook niet ontbreken: nog tot 14 augustus is in het Pergamonmuseum de expositie Die geretteten Götter te zien. De beelden die hier worden tentoongesteld zijn zo’n 3.000 jaar oud en werden rond 1930 in wat nu Syrië is door de Duitse diplomaat/archeoloog Max von Oppenheim ontdekt en naar Berlijn verscheept.
Door bombardementen werden de beelden tijdens de Tweede Wereldoorlog – zo dacht men – onherstelbaar vernietigd. Alleen brokstukken bleven over, die vervolgens ergens in de DDR werden opgeslagen. Na jarenlang geduldwerk heeft men nu echter zo’n 30 beelden gereconstrueerd, die alle uit enorm veel kleine puzzelstukjes van basalt bestaan.
Van 4 t/m 21 augustus vinden in het beroemde Konzerthaus aan de net zo beroemde Gendarmenmarkt weer de Young Euro Classic concerten plaats. Niet alleen voor liefhebbers van klassieke muziek maar ook voor anderen een aanrader- alleen al door de fraaie ambiance in en rond het Konzerthaus.
Uiteraard is dit maar een kleine selectie van wat er deze zomer in Berlijn zoal is te doen, maar dit stukje is toch al weer veel langer geworden dan gepland. Over Berlijn raak je nu eenmaal niet snel uitgepraat…