Berlijn is een stad van tegenstellingen. Dat besefte ik weer eens, toen ik onlangs op één dag in het Görlitzer Park in Kreuzberg was en in het vergrote Museum Berggruen in Charlottenburg. Het museum vindt u natuurlijk in uw reisgids, maar wat er wellicht nog niet in staat is de uitbreiding, die pas dit jaar zijn beslag heeft gekregen. Naast schilderijen van onder anderen Paul Klee, Georges Braque, Paul Cézanne en Henri Matisse zijn hier vooral ook werken van Pablo Picasso te vinden: daaronder de beroemde zittende Harlequin.
De al bestaande Stülerbau werd eerder dit jaar door middel van een verglaasde gang met het aangrenzende Kommandantenhaus verbonden, vanwaar men ook een blik op de aangrenzende beeldentuin kan werpen.
Het was de eerste weken na de heropening een drukte van belang, maar inmiddels is de storm wat gaan liggen. Dat is sowieso een voordeel in Berlijn: er zijn zoveel musea in de stad dat de bezoekersstromen vele kanten opgaan en het met de wachttijden meestal wel meevalt. Denkt u er echter wel aan dat veruit de meeste musea ’s maandags gesloten zijn.
Oók erg Berlijn, maar dan van een wat andere orde is het Görlitzer Park in Kreuzberg, slechts een luttel aantal meters van de vroegere Muur verwijderd. Hier hield West-Berlijn vroeger op, maar tegenwoordig ligt het park natuurlijk uitermate centraal, ingeklemd tussen de levendige Wienerstrasse en de Görlitzer Strasse en niet ver van het U-Bahnstation Görlitzer Bahnhof (lijn U1).
Het park is trouwens pas begin jaren negentig, dus na de val van de Berlijnse Muur, op het terrein van het vroegere Görlitzer Bahnhof ontstaan. Hier weerspiegelt zich het bonte leven in Kreuzberg: jong en oud, Duitsers en buitenlanders, bewoners van Kreuzberg en toeristen zijn hier bij mooi weer in groten getale te vinden. Je kunt er voetballen, grillen, fietsen en er is een kinderboerderij.
En hèt trefpunt is het café Das Edelweiss, dat lang niet zo lieflijk is als zijn naam doet vermoeden. Wat echter niet verheeld mag worden: het Görlitzer Park is óók een trefpunt voor drugdealers, al is daarvan overdag niet al te veel van te merken.
Aan het eind van het park is een zogenoemde Wagenburg te vinden, waar mensen die zich zelf veelal autonomen noemen, alternatieve levensvormen uitproberen. In Berlijn is nog een flink aantal van deze Wagenburgen te vinden, voornamelijk in het centrum van de stad.
Niet heel ver hier vandaan, in de Revaler Strasse is het RAW areaal te vinden. Het onder monumentenzorg vallende gebouwencomplex dat hier is te vinden is een bezoek meer dan waard. Het herbergt een keur aan ateliers, kleine theaters en een aantal clubs. In één woord samengevat: bont!
De afkorting RAW staat voor Reichsbahnausbesserungswerk – een fabriek dus, waar ten tijde van de DDR reparaties en onderhoud ten behoeve van de Reichsbahn werden doorgevoerd. Na de Duitse deling gingen de spoorwegen in West-Duitsland door onder de naam Deutsche Bundesbahn. In de DDR daarentegen werd de naam Deutsche Reichsbahn gehandhaafd, al was dat voornamelijk om politieke redenen.
Het complex is enorm groot, de sfeer is er prima en het is een ideale plek om iets van de bijzondere flair van de wereldstad Berlijn op te vangen. U komt hier het snelst per S- of U-Bahn: het station Warschauer Strasse ligt praktisch om de hoek. Na een bezoek aan het RAW complex kunt u wellicht nog een kijkje rond de Simon-Dach-Strasse nemen, waar enorm veel restaurants, cafés en terrassen zijn te vinden. Ik heb hierover in het verleden al eens wat geschreven.
Görlitzer Park en RAW areaal zijn ook prima te combineren: vanaf het U-Bahnstation Görlitzer Bahnof bent u binnen enkele minuten op het station Warschauer Strasse (lijn U1).
Door zijn bijzondere geschiedenis is haast elk jaar in Berlijn wel een gedenkjaar en dat is ook in 2013 niet anders. Herdacht worden de machtsovername door de nationaal-socialisten 80 jaar geleden in 1933 en de zogenoemde rijksprogrom-nacht die 75 jaar geleden in de nacht van 9 op 10 november 1938 het begin van de jodenvervolging inluidde.
Er zijn tal van evenementen gepland die onder de noemer “zerstörte Vielfalt” (verwoeste diversiteit) aan deze gebeurtenissen herinnern. Op deze website vindt u nadere informatie. Om op dit themajaar attent te maken vindt men dit jaar overal in het centrum zogenoemde stadmarkeringen, zoals hier op de boulevard Unter den Linden.
Op de andere grote boulevard van Berlijn, de Kurfürstendamm, zou sinds half juli tussen Fasanenstrasse en Bleibtreustraße het joodse leven rondom deze boulevard uitgebeeld worden, waarvoor de bekende en alom aanwezige vitrines gebruikt zouden worden.
Ik heb echter nog niets kunnen ontdekken: wel zag ik tot mijn genoegen dat er weer een fietspunt van de Deutsche Bahn bij is gekomen, dit keer op de hoek van de Kurfürstendamm en de Grollmannstraße. En belangrijk om te weten bij de huidige hitte: zowel hier als op de hoek met de Joachimsthalerstraße een stukje verderop vindt u fonteintjes met drinkwater.
Door de geweldige bouwputten die er zijn ontstaan verdient de boulevard Unter den Linden op het moment nauwelijks zijn naam, zoals ik een tijdje geleden al eens schreef. Het geduld van de Berlijners en de Berlijnbezoekers wordt zwaar op de proef gesteld: naast de bouw van de nieuwe U-Bahn verbinding tussen Alexanderplatz en Hauptbahnhof staan de herbouw van het Stadtschloss en de renovatie van de Staatsoper op het programma. Duurt allemaal langer dan gepland, wordt allemaal duurder dan gedacht en niemand die kan zeggen waar dat aan ligt.
Er is nog een historische gebeurtenis die dit jaar werd herdacht: het is namelijk precies 50 jaar geleden dat John F. Kennedy de ommuurde stad bezocht – midden in de Koude Oorlog en luttele maanden voordat hij in Dallas zou worden vermoord. Dat bezoek van Kennedy betekende destijds een uitermate grote opsteker voor de West-Berlijners en navenant groot was hun enthousiasme.
De beelden van toen laten precies zien hoe de wereld er vanuit Westerse perspectief destijds uitzag: hier de goede Amerikanen in de persoon van de smarte en nog jonge Kennedy en begeleid door de populaire West-Berlijnse burgemeester Willy Brandt, en daar de slechte Russen vertegenwoordigd door mensen als Chroestjov en Gromyko, met in hun spoor de gehate Oostduitse partijleider Walter Ulbricht.
Onvergetelijk zijn de woorden, die Kennedy voor het Rathaus Schöneberg in het Duits uitsprak: “ich bin ein Berliner”. Een kniesoor die er over valt, dat dit eigenlijk “ik ben een Berlijnse bol” betekent. Correct is “ich bin Berliner”, al wordt hier door taalkundigen verschillend over geoordeeld. Het is in ieder geval een mooi verhaal. Hier kunt u zijn toespraak nog eens horen of nalezen en er is een (kwalitatief helaas uitermate schlechte) mini-opname van zijn zegetocht door West-Berlijn en van die beroemde zin.
Binnenkort is het weer zover: éénmaal per jaar opent de regering haar poorten en kan eenieder die dat wil in totaal 14 ministeries, het perscentrum van de regering en natuurlijk het Bundeskanzleramt van binnen bekijken. In tegenstelling tot vorige malen is een bezoek aan het Schloss Bellevue – waar de bondspresident resideert – ditmaal niet mogelijk.
Vooral een bezoekje aan het Bundeskanzleramt is de moeite waard: rekent u echter wel op behoorlijk lange wachttijden. Op deze pagina vindt u meer informatie over dit evenement dat dit jaar gedurende het weekend van 24 en 25 augustus zal plaatsvinden.
Binnen zijn natuurlijk portretten van illustere gasten en natuurlijk van alle bondskanseliers die Duitsland heeft gekend. U ziet er hier een aantal: als u ze alle drie herkent heeft u op school wel heel erg goed opgelet (oplossing onderaan).
Berlijn behoort toeristisch gezien inmiddels tot de top drie van de Europese steden (na London en Parijs, naar nog vóór Barcelona, Rome en Amsterdam). Dat is in het voorjaar en natuurlijk vooral in de zomer goed te merken: Op de Kurfürstendamm bij voorbeeld en rondom de Hackescher Markt moet je je bij tijd en wijle een weg door de menigte banen.
Maar er zijn ook nog wat rustigere plekjes – ook in het centrum. Ik kan u een wandeling door de straatjes achter deze Hackescher Markt van harte aanbevelen, vooral op een zondag, als de meeste winkels gesloten zijn. U zult vaststellen dat hier op enkele minuten lopen van de drukte van de Hackescher Markt een haast serene rust heerst. Nog overal zijn hier op binnenplaatsen kleine cafeetjes te vinden, die in de luwte van de grote stad liggen en waar het goed toeven is.
En soms komt het tot onverwachte ontmoetingen, zoals hier met een groepje zangers (bestaande uit 13 meisjes en één jongeman) dat lang niet onverdienstelijk een classic van de Beatles ten gehore bracht – zomaar voor het eigen plezier.
Dwaal eens rond in dromerige straatjes zoals de Auguststraße, de Linienstraße, de Gipsstraße of de Große Hamburger Straße uit en vergeet vooral niet een blik te werpen op de talrijke binnenplaatsen en doorgangetjes. Net als de Koppenplatz (veel sculpturen) maken deze straten deel uit van de zogenoemde Spandauer Vorstadt.
Terug naar de Hackescher Markt komt u dan via de drukkere Oranienburger Straße en het charmante Monbijoupark. Aan het eind van dit park is het kleine theater Hexenkessel te vinden.
Dit is Berlijn op zijn best: pal naast het beroemde en eerbiedwaardige Bodemuseum wordt gedurende de zomermaanden elke maandag een openluchtconcert gehouden in een theater dat niet bepaald stylish is te noemen, waar het één en ander organisatorisch wordt geimproviseerd, maar waar het plezier van afstraalt- zowel bij de musici als bij het publiek. En: het is altijd snel uitverkocht.
Veel verschillende muziekrichtingen zijn in het zomerprogramma vertegenwoordigd: van tango tot klezmer en gipsy music, zoals hier is na te lezen. Op de zondagen zijn er dan gratis openluchtconcerten buiten het theater, waarvoor de belangstelling eveneens erg groot is.
Een vorige keer schreef ik wat over de nieuwe Kurfürstendamm, die momenteel uit zijn as lijkt te herrijzen. Daarbij vergat ik in de vuur van het verhaal een koffiebranderij te noemen, die ik u deze keer alsnog wil voorstellen: de Kaffeerösterei in de Uhlandstraße op luttele meters van de Kurfürstendamm. De koffie smaakt hier perfect en het gebak dat hier wordt gepresenteerd zoekt zijns gelijke. Maar het etablissement gaat nog een stap verder: zo kunt u hier onder andere een cursus koffieproeven volgen danwel een cursus bonbonmaken. Meer informatie vindt u op de eigen website.
Ik ben zoals gewoonlijk weer enigszins van de hak op de tak gesprongen, maar dat is uiteindelijk ook een kenmerk van deze stad. Inmiddels woon ik hier alweer bijna 30 jaar, maar ik ben er nog steeds niet op uitgekeken! De veelzijdigheid, de flair, het altijd in beweging zijn en het nooit eens af zijn – dat zijn de kenmerken van Berlijn, die niet alleen mij, maar ook de vele andere Wahlberliner en uiteraard de jaarlijks rond 10 miljoen toeristen steeds weer fascineren.
____________
oplossing bondskanseliers:
vlnr Kurt Georg Kiesinger, Ludwig Erhard en Konrad Adenauer.